Thuiswerken

In deze coronatijd is de norm dat je moet thuiswerken als dat kan. Het kabinet heeft aangegeven met werkgevers- en werknemersorganisaties in gesprek te gaan om te kijken hoe dit verder verplicht kan worden gesteld. Dat is ingrijpend. Voor werkgevers en werknemers. In dit artikel bespreek ik twee juridische aspecten van het thuiswerken: is het thuiswerken een recht en/of een verplichting en hoe zit het met de veilige thuiswerkplek.

Is thuiswerken een verplichting en/of een recht?
Is een werknemer verplicht om thuis te werken, terwijl hij liever naar het werk zou gaan en heeft de werknemer het recht om thuis te werken als hij dat in deze tijd liever wil?

Een plicht?
In het burgerlijk wetboek is bepaald dat een werknemer verplicht is om zich te houden aan voorschriften van de werkgever over het verrichten van de arbeid. Dit wordt ook wel het instructierecht genoemd. De mededeling van de werkgever dat de werknemer, gezien de coronacrisis, voorlopig vanuit huis moet werken, is een uitoefening van dat instructierecht. Daar heeft de werknemer zich aan te houden. Thuiswerken is dus een verplichting als de werkgever die instructie geeft. Óók als de werknemer liever naar het werk komt, omdat hij zich daar bijvoorbeeld beter kan concentreren.

Een recht?
Vaak maken werkgever en werknemer afspraken over de plaats (of plaatsen) waar het werk moet worden verricht. Die afspraak kan niet zomaar eenzijdig door de werknemer worden gewijzigd. Meestal is vereist dat de werkgever hiermee akkoord gaat. Wat nu als de werkgever dat niet doet? Dan kan een werknemer dat niet afdwingen. Dat is recent bevestigd in een uitspraak, waarin een werknemer zijn werkgever had gedagvaard in een poging om via de rechter te bewerkstelligen dat hij in deze coronacrisis vanuit huis mocht blijven werken. De vordering van de werknemer werd afgewezen. De rechter oordeelde kort gezegd dat we in Nederland geen wettelijk recht op thuiswerken kennen, ondanks het zeer algemeen geformuleerde overheidsadvies om zoveel mogelijk thuis te werken.

Een veilige (thuis)werkplek
Je bent als werkgever verantwoordelijk voor een veilige werkplek. Wanneer een werknemer schade lijdt in de uitoefening van zijn werk, ben je daar als werkgever aansprakelijk voor. Een werkgever kan alleen onder die aansprakelijkheid uitkomen als hij kan aantonen dat hij écht niets méér heeft kunnen doen om de schade te voorkomen. Ook als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid is een werkgever niet aansprakelijk. Dat is heel moeilijk te bewijzen voor een werkgever.

Hoe zit dat nou als een werknemer thuiswerkt? In het begin gaven werkgevers aan werknemers een laptop en een telefoon mee. Nu het thuiswerken langer duurt en het niet meer een dag(deel) in de week betreft maar vaak álle uren thuis worden gewerkt, is dat niet meer voldoende. Een werkgever kan het daar niet meer bij laten. Het huis is nu namelijk de werkplek.

Je kunt als werkgever niet meer volstaan met het ter beschikking stellen van een laptop en een mobiele telefoon. Werkgever en werknemer zullen in gesprek moeten gaan met elkaar. Waar werk je? Hoe ziet je werkplek eruit? Welke tijden werk je? Wanneer neem je pauze? Er zal moeten worden geïnvesteerd in een veilige werkplek. Regel die veilige werkplek én maak goede werkafspraken. Zoals hierboven besproken, heb je als werkgever namelijk een instructierecht. Ook als je werknemer thuiswerkt. Daarnaast is het van belang om regelmatig in gesprek met elkaar te gaan om te kijken of het thuiswerken goed gaat, of er iets moet worden aangepast en, heel belangrijk, of de werknemer zich aan de afspraken houdt. Je moet als werkgever dus ook controleren. Niet alleen óf het werk wordt gedaan, maar bijvoorbeeld ook of de werknemer voldoende pauzes neemt en niet te veel en te lang werkt.